Reisverslagen
Noord Peru/Piura
Piúra: Tussen palmstrand en
bergland
Een reisverslag van de reizen
die ik maakte gedurende mijn werkperiode in Piura in 2003 (zie ook Peru
reportage voor de vele andere belevenissen)
De meeste reizigers die de
eerste keer in Peru aandoen kiezen voor de spectaculaire cultuur en natuur van
Cuzco, Arequipa en Puno in het zuiden van dit uitgestrekte land. Maar helaas,
door onbekendheid is de uiterst noordwestelijke regio Piura ook volgende keren
voor hen meestal geen reisdoel. Niet geheel terecht, want wat ze dan missen zijn
de mooiste stranden van Peru, een uiterst gevarieerde en verrassende keuken,
boeiende historie en bosrijke berglandschappen.
Guido Hulshoff
“En…hoe smaakt het?”
vroeg de man met een lachend gezicht. Ik nam nog een slok van het koffiebruine
goedje en moest toegeven dat het zeer aangenaam was. Een soort irish coffee,
maar dan op zijn Peruaans. “Ja, de algarrobina cocktail is ´bien piurano´”.
Ofwel, typisch Piuraans. De goede man verwees naar de vrucht van de algarrobo,
een boomsoort die alleen hier in de woestijn van Noord Peru goed gedijt.
En zo doet een reiziger regelmatig prettige ontdekkingen in dit relatief
onbekende deel van Peru: het departement Piura en haar gelijknamige hoofdstad.
Koloniale stad
Laten we beginnen bij het begin. Tot de komst van de Spanjaarden in Peru, maakte het gebied dat nu als Piura bekend staat, deel uit van het uitgestrekte Incarijk, het zogenaamde Tawantinsuyo. Het was een belangrijk doorgangsgebied naar het huidige Ecuador, waar enige blootgelegde incawegen nu nog getuige van zijn. Weinigen weten dat Francisco Pizarro met zijn mannen zijn verovering van Peru vanuit het noordwesten begon. Hij stichtte hier in 1532 de eerste oorspronkelijk spaanse stad, Tangarará. Een plaquette in het huidige dorp herinnert aan die gebeurtenis. Na enige verplaatsingen werd de uiteindelijk belangrijkste stad gesticht, San Miguel de Piura, of kortweg Piura. De oudste koloniale stad in Peru.
De architectuur in het
centrum van de stad getuigt er nog van. Pasteltinten, barokke deurposten,
sierlijk getraliede ramen en de onvermijdelijke patio zijn kenmerkend voor deze
bouwstijl. In het Museo Almirante Grau is dit nog goed te zien. Dit museum is
gehuisvest in het oorspronkelijk geboortehuis van Miguel Grau, een belangrijke
Peruaanse zeeheld in de oorlogen met Chili en Bolivia in de 19e eeuw. Het
herbergt een aantal originele voorwerpen en vertelt over zijn heldendaden, maar
tevens is er een aardige schilderijencollectie ondergebracht van hedendaagse en
lokale kunstenaars.
Straatbeeld met motortaxi's
Piura is een aangename en kalme
provinciestad, met een tamelijk geordend en schoon centrum. Het klimaat van de
omringende Sechura woestijn garandeert hier het hele jaar zon, met in de zomer
(januari en februari) extremen tot 38 graden. In mei tot september daarentegen
is het hier heerlijk toeven in een van de heladeria´s met bijvoorbeeld een
koele cremolada, een soort schaafijsdrank. Het lommerrijke Plaza de Armas wordt
geflankeerd door de geelgeschilderde kathedraal uit de 16e eeuw. Wie meer over
de lokale historie en archeologie wil weten kan terecht in het momenteel in
restauratie zijnde gemeentemuseum. Hier zijn keramiek alsmede goud en
zilvervoorwerpen tentoongesteld, afkomstig van de Vicus cultuur, een pre-inca
volk van meer dan 2000 jaar terug.
Straathandelaren
Hotels vind je in Piura in alle prijsklassen tot een 4 sterren hotel aan toe, waardoor de stad een uitstekende uitvalsbasis voor nabijgelegen dorpen en natuur vormt. Toeristisch is ze echter niet te noemen. Het merendeel van de bevolking is werkzaam in de handel, wat onder andere tot uiting komt in een groot aantal ambulante verkopers op straat waar het aanbod varieert van ijs, tot cd´s, rekenmachines en zelfs pedaalemmers. De alomaanwezige taxi´s en motortaxi´s (analoog aan de aziatische riksja´s) vormen een andere belangrijke economische activiteit.
Rijstvelden tussen Piura en Catacaos
Ook de agrarische sector is van groot belang voor de regio. Irrigatie maakt in de rivierdalen landbouw mogelijk, die bestaat uit de oorspronkelijke Peruaanse gewassen mais en aardappelen, maar ook rijst, katoen, suiker, fruit als mango en citroen en koffie zijn belangrijke (export)produkten. Het departement is echter overwegend arm. Vele mensen staat hier het economische water tot aan de lippen. Dit doet pijn, zeker als je beseft dat er verschillende natuurlijke rijkdommen aanwezig zijn, waaronder olie en aardgas. Als je vanuit Piura één van de vele goedkope bussen neemt naar de kust zie je in de buurt van Talara de ja-knikkers naar het lijkt eeuwigdurend aan het werk. Vanuit de stad zie je op zee bovendien talrijke boorplatforms. Een vloek voor het landschap maar lucratief voor de veelal buitenlandse uitbaters.
Woestijn rond Piura: Sechura desert
Strandbestemming
Sommigen zullen de
steenwoestijn die dit kustgebied kenmerkt niet waarderen, maar als je het op je
in laat werken hebben de uitgestrekte vlaktes en de in de verte zinderende
bergen een zekere schoonheid. Overigens bestaat vrijwel de hele Peruaanse
kuststrook uit woestijn, doorsneden door zo´n 25 rivieren afkomstig uit de
Andesgebergte. In Piura dringt de woestijn het verst landinwaarts, zo´n 200 km.
Buitenlandse toeristen verblijven hier nauwelijks, op een paar uitzonderingen
na. Op ruim drie uur rijden ten noordwesten van de hoofdstad Piura, ligt
bijvoorbeeld Cabo Blanco, een
vissershaven, en vooral bekend omdat Ernest Hemingway onder andere hier
inspiratie opdeed voor zijn roman ´The Old Man and the Sea'. Nog steeds is deze
plek vermaard om zijn zeevismogelijkheden. Wat noordelijker vinden we
strandbestemming nummer één van Noord-Perú: Máncora. Synoniem met een blauwe
zee, heerlijk zwemwater en het hele jaar door een stralende hemel. Het is daarom
niet verbazingwekkend dat deze mooie stranden de laatste jaren zijn ´ontdekt´
door, veelal jonge, toeristen. Vooral surfers vinden hier een prima stek. Dit
relatief toeristische oord heeft intussen een aanvaardbaar accomodatie niveau,
van hostels tot vakantieparken, zonder dat er sprake is van typisch
massatoerisme. Hierdoor is het nog steeds een prachtige plek om tot rust te
komen. Alleen in de zomer is het overvol vanwege de plaatselijke bevolking die
de smoorhitte van de steden ontvlucht.
Puente Balcones, meest westelijke punt van Peru
Een uur ten noorden van Máncora
vinden we Punta Sal, dat af en toe in het nieuws is als president Toledo zich
hier terugtrekt in zijn vakantieverblijf. Punta Sal biedt behalve zee en strand
ook diverse mogelijkheden voor watersport. Ook dit is een prima
vakantiebestemming, helemaal als je met een zilte zeebries in je haar, op een
terras kunt genieten van het typisch peruaanse gerecht ´ceviche´, een koude
schotel van rauwe vis, meestal baars of tong, gedrenkt in citroensaus,
gegarneerd met uiringen, yuca en mais. Overigens kent de Piuraanse keuken hier
een keur aan verrassende en zeer smaakvolle gerechten, zoals ´seco de chavelo´,
een puree van gedroogde bananen met rundvlees, chifles (de typisch piuraanse
bananenchips), cabrito al horno (gebraden geitje) en talrijke visgerechten en
schaaldieren, zoals de delicatesse ´uñas de cangrejo´ (gekookte
kreeftscharen). Langs de hele kust is het mogelijk te verblijven in een aantal
goeduitgeruste bungalows. Ook Colán en Yacila zijn aardige strandbestemmingen,
op slechts 1 uur rijden van Piura.
Keramiek
Piura is ook bekend vanwege
haar handwerk. Met name keramiek, goud en zilverwerk en houtsnijkunst zijn hier
goed vertegenwoordigd. Op 15 minuten ten zuiden van Piura ligt Catacaos een
aangenaam koloniaal stadje met kleurrijke huizen en zijn fameuze 12 apostelen
kerk. Dit is een van de beste plekken om het handwerk in al zijn vormen te zien
(en te kopen tegen zeer aanvaardbare prijzen) of ambachtslieden aan het werk te
zien. Typisch zijn de ´cantaros´, beschilderde vazen in een bruinrode kleur,
of de ´mamachas´, keramiek van tonronde vrouwtjes in traditionele kledij. Ook
de karakteristieke strohoeden zijn een gewild souvenir, en trouwens geen
overbodige luxe tegen de felle zon.
In Chulucanas, 60 km ten oosten
van Piura wordt het beste en meest authentieke handwerk geproduceerd. Door de
wat langere reistijd wordt deze plek echter minder vaak aangedaan. Maar het
loont de moeite deze plaats te bezoeken, al was het alleen maar omdat hier
vlakbij een van de weinige archeologische resten van de eerder genoemde Vicus
cultuur bevindt. Het is voor deze zelden bezochte en wat moeilijk toegankelijke
plek raadzaam om in Chulucanas een taxi te nemen en deze te laten wachten op de
plek zelf. Maar ook is Chulucanas de toegangspoort tot een andere attractie in
het departement: de Sierra van Piura. In deze uitlopers van de westelijke Andes
reiken de bergen tot 4000 m, waarmee ze wat lager zijn dan in Midden en Zuid
Peru. Besneeuwde pieken vindt je hier daarom niet. Wel een opvallend bosrijke
vegetatie, waar een grote variëteit aan boom- en plantensoorten te vinden is.
Veelvoorkomend zijn hier de kapokboom en de eucalyptus. Tevens zijn er in de
lagere gebieden talrijke fruitplantages te vinden, waar bananen, papaya, ananas,
sinaasappel en mandarijn worden geteelt. Hier vindt je een aantal boeiende en
nog weinig toeristische bestemmingen, zoals Ayabaca, tegen de grens met Ecuador,
dat bekend staat om zijn Señor Cautivo, een Christus beeld dat de patroon van
Piura is. In oktober verzamelen zich rond dit beeld tijdens zijn feest duizenden
pelgrims. Of neem Chalaco met zijn landelijke heuvellandschap en rijkdom aan
inheemse flora, wat het een uitstekend gebied maakt voor ecotoerisme
Een andere attractie voor de avontuurlijke trekker zijn de vrijwel nog
niet bezochte incaresten van Caxas, waar een heuse Camino Inca naar toe leidt.
Een van de grootste tekpleisters in de sierra is echter Huancabamba.
Mysterieuze schoonheid
Een reis van Piura naar
Huancabamba zal men niet snel vergeten. Waar de eerste uren nog door de vlakte
van de Sechurawoestijn gaan, bevindt men zich bij het bereiken van Canchaque al
in het uiterst geaccidenteerd terrein. Canchaque is trouwens éen van de
belangrijkste koffiegebieden in de regio. De ecologische koffie is een
exportprodukt waaraan de overheid en verschillende ontwikkelingsorganisaties
steeds meer steun geven. Een zak gemalen koffie is ook op straat direct van de
boeren te koop.
Na Canchaque begint het avontuur als de weg verandert in steenslag met soms amper ruimte om elkaar te passeren. Het landschap van bergen en nevelwouden is van een mysterieuze schoonheid, althans voor degene die niet met trillende handen voor de ogen in de bus zit. Na een bergpas leidt de weg naar het dal van de rivier Huancabamba, met de op 2000 meter gelegen gelijknamige stad. Dit agrarisch en bestuurlijk centrum van de regio is volledig omringd door begroeide bergen, die er vanwege de aardappel- en maisakkers uitzien als een lappendeken. Het mysterieuze karakter van de streek komt niet alleen van de nevelslierten die de bergen omgeven.
Huancabamba vallei
Huancabamba is ook bekend als
het centrum van de curandero´s en sjamanen ofwel natuurgenezers. In het
zogenaamde Las Huaringas, op 2 uur rijden van Huancabamba, hebben zich
tientallen curandero´s gevestigd, die zowel de lokale bevolking als heilzoekers
van heinde en verre aantrekken, op zoek naar genezing van lichamelijke kwalen
maar ook van geestelijke of sociale problemen. Een medepassagier op mijn reis
vertelt me dat hij twee keer per jaar ´naar boven´gaat voor een ´mesada´
zoals een genezingssessie met een curandero heet. Het is dan ook zeker geen
toeristische aangelegenheid en wordt hier bloedserieus genomen. Ook voormalig
president van Peru, Fujimori alsmede andere politici waren en zijn hier trouwe
bezoekers. Goede raad is duur, voor een kwalitatief goede sessie betaal je
ongeveer 50 dollar. Helaas zijn er ook kwakzalvers, waarschuwt ons attent de
plaatselijke VVV. We nemen de proef op de som en begeven ons naar Salala, een
gehucht op 2 uur rijden, waar ik getuige hoop te zijn van een genezings-sessie
…
Hallucinerend mooie bergen nabij Huancabamba in Sierra de Piura
De sjamaan
Om middernacht worden we wakker gemaakt en geleid naar de ruimte waar de maestro ons opwacht. Wat volgt is een urenlange afwisseling van gebeden, rituelen en vraaggesprekken met de patiënt. Hoofdbestanddeel vormt een ritueel dat bekend staat als ´florecimiento´ ofwel zuivering, waarin de persoon in kwestie wordt besprenkeld en door de maestro wordt bespuugd met een lokaal geneeskrachtig kruidenmengsel en een soort eau de cologne, om ziel en lichaam te reinigen en te ontdoen van kwade geesten. Aangenaam effect is dat het al snel heerlijk fris ruikt in de kamer, wat zelfs een enigszins hallucinerend effect geeft.
Al met al is het ritueel een
perfect voorbeeld van hoe hier in Peru eeuwenoude inca en pre inca tradities
worden vermengd met katholieke riten en gebruiken. De een noemt het bijgeloof,
de ander is heilig overtuigd van de bijzondere gaven van de sjamaan en zijn
rituelen. Hoe dan ook het blijft een bijzonder fenomeen. En ik moet zeggen, ik
voel me ondanks de weinige slaap de volgende dag kiplekker…
De volgende ochtend stappen we op een muilezel, om na 2 uur over ruige en steile weggetjes aan te komen bij het meer van Chimbe. Een groter avontuur dan deze rit heb ik nog niet eerder meegemaakt. Zeker omdat in mei, na het regenseizoen, de paden ongekend modderig zijn. De beesten nemen ze echter zonder aarzelen. Met dit meer bestaan er nog tientallen in dit gebied, die allen geneeskrachtig water zouden bevatten. In moderne termen: het zijn bronnen van positieve energie. Het is geen wonder dat dit een gewilde esotherische bestemming is.
Hier bij het meer is het de bedoeling de laatste zuivering te ontvangen en voor degenen die dat aandurven, een frisse duik te nemen. Wij genieten van het mooie uitzicht op de mistige bergen. De inzettende motregen doet ons besluiten om terug te gaan, een bijzondere ervaring rijker.
