Crisis

“Vestig uw aandacht op al wat waar is, edel en rechtvaardig”. Deze woorden uit de Brief aan de christenen van Filippi (voor wie het niet weet: dit is uit de bijbel, het nieuwe testament) klonken vanochtend in de mis. Hoewel in een andere context, moest ik gelijk denken aan wat we nu om ons heen zien voltrekken: een heuse financiele crisis die zijn weerga niet kent. De bijbel geeft dan best aardige inzichten. Want hadden de banken maar de waarheid ingezien en de risico’s van hun leningen goed ingeschat. En hadden de investment bankers maar uit edelheid het bonussysteem gekoppeld aan werkelijke prestaties, en niet aan inhaligheid en wat de concurrentie doet. Rechtvaardig is deze crisis ook niet te noemen: de mensen die het toch al minder hebben lijden het meest hieronder. Maar goed, ook in betere tijden waren de lusten en de lasten al ongelijk verdeeld. Dus al deze mooie evangelische waarden zijn de afgelopen jaren nauwelijks in de praktijk gebracht. Helaas. En dat is tegelijk wat al die jaren in onze financiele markten heeft ontbroken: eerlijkheid en openheid. Zoals altijd duurt dat het langst. Als je niet eerlijk bent, kun je iemand ook niet vertrouwen. Als je niet open bent, weet je niet wat je aan iemand hebt. Zeker als je een zakelijke relatie onderhoudt, is dat essentieel. En dat vertrouwen ontbreekt dus nu. Niet in economische modellen te vatten! En men weet dus ook niet goed te reageren op de problemen. Omdat verschillende banken die nu in problemen zijn, niet eerlijk en open waren. Dat komt nu als een boemerang terug in hun gezicht. Als econoom volg ik deze crisis en vooral wat de media hierover melden op de voet. Iemand zei me pas: je moet gewoon niet berichten hierover, dan raken de mensen ook niet zo in paniek. Ofwel: al deze negatieve berichtgeving wekt een crisisstemming en heeft een averechts effect. De self fulfilling prophecy waargemaakt. Inderdaad is wat je leest allesbehalve geruststellend. Soms ronduit misleidend: gisteren op AD voorpagina een man die voor een geldautomaat staat met de kop “waar is mijn geld”. Hoe maak je nieuws? Zo dus! en de gewone man denkt dus: oh, snel naar de bank om mijn geld te halen. En zo raakt de bank in problemen. Terwijl het al onze banken en bedrijven in Nederland echt niet op omvallen staan. Niettemin moet je wel berichten over de problemen. Het is een feit dat de beurs omlaag gaat dus dat kun je moeilijk verzwijgen. Maar dan graag wel objectief verslag doen, en niet constant het woord crisis in de mond nemen en vergelijkingen met 1929 trekken. En zeker niet door iedereen maar na te praten. Dan kan de de stemming snel omslaan, wat we nu hebben gezien. Wat slecht is, komt snel. Niet alleen het vertrouwen vertrekt te paard, ook de crisis komt dan te paard, wat zeg ik met een turbo. Echter: er zit veel (massa)psychologie bij. Daar hoor ik nog weinig over. Laten we gewoon weer aan het werk gaan, met elkaar handelen, en innoveren. De wereld heeft het hard nodig, problemen moeten worden aangepakt. Hopelijk komt het vertrouwen niet te voet terug, maar ook te paard.