Bakermat
Als het even kan, zit ik bij het raampje in het vliegtuig. Nu het toestel langzaam de daling inzet naar de Atheense luchthaven, had ik dat ook graag gehad. Het zicht op de baai van Athene, de zee en de eilanden in de verte is altijd zeer de moeite waard. Helaas zit ik dit keer aan het gangpad. De dame aan het raam lijkt er geen acht op te slaan… ondankbaar mens!
Nu blijkt dat mijn Scandinavische buren al vaak hier zijn geweest. Een mooie rondreis op de Peloponnesos staat hen te wachten. Jaloers… ik mag hier zijn. Eindelijk naar de bakermat van onze beschaving… maar dan om te werken. In ons net opgezette kantoor op Lesbos, jawel de plaats van het vluchtelingen(detentie-)kamp Moria, waar het befaamde plan Samson tot uitvoer wordt gebracht. En sinds kort ook bekend omdat de paus hier pas een bezoek aan bracht, en twaalf vluchtelingen een veilig thuis bood in Rome. Van hieruit worden komende maanden toch wel honderden vluchtelingen teruggebracht naar Turkije dat inderdaad duidelijk te zien is vanuit Lesbos, zo dichtbij. Oxfam was hier tot een maand geleden actief, totdat het leger de leiding in Moria overnam en het ophield een vrij kamp te zijn. Uit protest trokken wij, Save the Children en IRC zich terug van de directe materiële hulp, die vervolgens door anderen en de overheid werd overgenomen. Wel bleven we actief in het andere kamp voor de zieken, kinderen en gehandicapten Karatape, dat net als Moria iets ligt buiten Mytilini, de hoofdstad van Lesbos. Overigens staat het laatste bekend als een van de beter verzorgde kampen, waar de gemeente het beste van wil maken en daarom ook zeer ontvankelijk is voor hulp van allerlei NGOs en vrijwilligersorganisaties. Oxfam verzorgt daar dagelijks zo’n 1000 lucnhes en diners voor de mensen daar. Dat doen we niet alleen, we werken samen bijvoorbeeld met een vrijwilligersorganisatie waarvoor tientallen mensen uit allerlei windstreken een aantal weken of maanden elke dag s middags en s avonds achter tafels staan om de bordjes op te scheppen. Mooi werk.
Ik zit dan eigenlijk maar tamelijk ‘gewoon’ achter een bureau de financiele administratie op te zetten voor onze projecten… hoewel, wat heet gewoon. Integendeel. Bovendien zijn de collega’s erg aardig en de kokkin kookt ook nog eens lekker Grieks tussen de middag. Mijn pogingen Grieks te spreken worden gewaardeerd. Hoewel het lange dagen zijn, is er ‘s avonds tijd om een rondje te lopen hier in de rustige woonwijk, terwijl de zee nooit ver weg is en landinwaarts de heuvels bedekt zijn met duizenden olijf- en pijnbomen (de beste Griekse olijven en olijfolie komen van hier, schijnt het).
Het blijft wel vreemd om op zo’n vakantie-eiland vooral te moeten werken en al helemaal het idee dat in die idyllische landschappen het menselijk leed ook zo dichtbij is. Een scherp contrast. En hoe erg was het niet vorig jaar augustus, op het hoogte punt van de vluchtelingencrisis, toen hier op de straten en langs de boulevard talloze tentjes stonden en zo’n 30,000 vluchtelingen rondzwierven in en om het centrum, waar de haven vlakbij ligt. Een bijna-verdubbeling van de bevolking hier, zo vertelt mijn financiële collega me. Met nog steeds de al aanwezige toeristen erbij legde dit een enorme druk op dit vriendelijke stadje. Nu zijn de Lesbianen (Lesbossers?) over het algemeen erg solidair geweest, en nog, ondanks deze ‘invasie’. Tenslotte zijn veel voorouders van de mensen hier ooit ook uit Turkijke gevlucht in bootjes, tijdens de oorlog rond 1920. Het begrip is dus groot voor de slachtoffers van oorlog, zo vertelt mijn financiële collega me, wier grootouders ooit ook naar Lesbos kwamen. Grappig is te vermelden dat haar man, een oud-dierenarts en actief in het culturele leven op het eiland, toen de paus op bezoek kwam de eer had aan tafel te zitten met de Heilige Vader. In spijkerbroek, daar hij pas op het allerlaatste moment de uitnodiging ontving… hij wel. Maar dat terzijde. Enfin, die grote stroom van vorig jaar is langzaam verminderd, met nu nog een paar duizend mensen in de twee kampen. De rest is uitgezworven over Europa. Een en ander heeft wel geleid tot een duidelijke daling in toeristenaantallen, toeristen gaan liever niet naar plekken gaan waar ze vluchtelingen kunnen tegenkomen. Volkomen ten onrechte, op Lesbos kom je er nauwelijks een tegen op straat, gezien de beperkte vrijheid in de kampen. Maar ja, zo werkt het massatoerisme. Gelukkig voor de middenstand zijn de toeristen deels vervangen door de vrijwilligers en NGO professionals. Ik incluis. Zo heb elk nadeel zijn voordeel. En zo heb ik een heel bijzondere ervaring. En die wordt nog even voortgezet. Binnenkort ga ik een paar dagen naar ons andere projectgebied in het noordwesten, om daar ons kantoor mee te helpen opzetten. Daar zitten verspreid nog 50,000 vluchtelingen die niks meer hebben, wachtend op een sprankje hoop (lees: grens die open gaat), waarvan Oxfam ongeveer 3000 mensen gaat helpen, samen met anderen. Zulke ervaringen zetten je met beide beentjes op de grond weer, in de modder om precies te zijn. Want reken maar dat het kan regenen in het noordwesten…past wel bij deze treurige situatie. Hopelijk komt er snel verlichting van hun lot.