An inconvenient truth

“Zie je die vrouw daar? Dat is de weduwe van een couppleger!” zegt een medepassagier op het vliegveld van Niamey, terwijl we staan te wachten op de bagage. Ja, ze was me al opgevallen: fors en in felle kleuren gestoken, zoals veel dames van stand hier. “Haar man was hoofd van de veiligheidsdienst, toen hij en zijn kornuiten begin deze eeuw de toenmalige (uit het leger afkomstige, GH) president vastzetten en vermoordden, om zelf de macht te grijpen”. Join the club, denk ik dan, van diverse vroegere collega’s in Afrika. Hier was het evenwel iets anders: hij gebruikte de macht om verkiezingen te organiseren. Zowaar een goede daad zo lijkt het. “Welnee. Hij zorgde natuurlijk dat er een medestander op de troon kwam”. En zo ging het daarna weer. Zo gaat het altijd. Hoezo vrije verkiezingen? “Het is een farce”.

Later is de couppleger zelf ernstig ziek geworden en gestorven. De straf van Allah voor zijn wandaad, volgens mijn gesprekspartner. Het is al de derde keer hier op werkbezoek in al die jaren maar goed om zo weer iets te leren over de Nigerijnse geschiedenis. Laten we ondanks deze bloedige taferelen wel de zegeningen tellen: Niger is bijna nooit in het nieuws afgelopen tijd, in tegenstelling tot bijvoorbeeld buurlanden Mali en Nigeria. Het is politiek redelijk stabiel. Moslimextremisme lijkt hier geen voet aan de grond te krijgen. Dat laatste even afkloppen. De uitbarsting van anti-christelijk geweld in januari en februari dit jaar is nog niet vergeten.

Maar grosso modo is het rustig hier. Misschien zit het in de volksaard  de Nigerijnen?  “Mensen hebben hier respect voor elkaar”, weet de goede man me nog te melden. We zullen zien… er is immers alle reden om hier ontevreden te zijn voor veel mensen. Echt lekker gaat het hier immers niet economisch, de ongelijkheid is nog steeds enorm. Wel gunstig is nu dat de regens zijn gekomen. Uit het vliegtuig weet ik niet wat ik zie zo groen rond Niamey, de hoofdstad. En de temperatuur is redelijk te doen, maar dertig graden  overdag. Soms zit ik zelfs met de airco uit in mijn kamer. Ongekend. Vandaag was er zelfs een flinke onweersbui. Gelijk enorme plassen op de hobbelige zijwegen vol gaten. Wennen, want ik kwam hier tot nu toe met droogte en hitte. Helaas is het werk deze keer alleen in kantoor, en ga niet het veld in. Wat dat betreft net een 'gewone' baan in een andere omgeving. Het weerzien met oude collega’s is leuk. Het Frans gaat me weer iets beter af. Heb me dit keer nauwelijks voorbereid met studieboeken, voor het eerst eigenlijk. Soms zoek ik nog wel een woordje op. Ça va.

Ik besef echter ook, meer dan anders, dat ik in een land ben waar volgens velen de ‘gelukszoekers’ vandaan komen die aan de poorten van fort Europa rammelen. Ik ben nieuwsgierig geworden. Hoe speelt dat hier? Is er sprake van een exodus hier? Wat kenmerkt deze ‘gelukszoekers’? Zouden de families die naast het hotel wonen ook wel eens denken aan een vertrek? Op een naastgelegen binnenplaats staan namelijk strohutten waar hele gezinnen huizen.

Exemplarisch voor veel gewone Nigerijnen hier. Ze stampen de mais elke ochtend en avond en wassen zich met water uit jerrycans. Overdag verkopen ze wat fruit  op straat, verzamelen eten bij elkaar voor de maaltijd of bedelen bij het stoplicht. Licht en sanitair is er nauwelijks. En dat terwijl ik hier een douche, koelkast, airco heb. O ja, ook een tv waar ik dagelijks het leed zie van migranten die naar Europa komen. Zie hier de twee werelden naast elkaar, al op tien meter afstand.  Verschil is dat de buren niet het hotel zullen binnendringen, maar toch is het confronterend. Als ik hen en de andere mensen hier op straat zie overleven, denk ik ook: het zijn alleen de echt sterken of ultiem wanhopigen die de reis ondernemen. De rest, de overgrote meerderheid, blijft hier hun dagen slijten in stilte. Het lijden van de migranten zien we elke dag op tv, maar het armoedeleed hier krijgt weinig aandacht. Het vormt wel de kern van het probleem. Gebrek aan kansen hier doet mensen wegtrekken naar waar het beter is. Zo gaat dat al eeuwen. Daarom moeten we hier als rijk Europa investeren en mensen kansen bieden, samen met de lokale overheid (as good as it gets), bedrijfsleven en sociale organisaties. Dat gebeurt nog veel te weinig, ja wordt zelfs verder afgebouwd door onze regering. Het kost ons namelijk te veel geld dat we liever voor ons zelf houden. Maar dan moeten we ook niet raar opkijken dat een deel van de mensen hier naar ons komt, met alle problemen van dien. Een ongemakkelijke waarheid die de kortzichtigheid van de huidige politiek aantoont.

Ik voel me gezegend dat ik straks comfortabel en in vrijheid terug ga naar Europa, naar mijn veilige huis en omgeving, tegelijkertijd doet het pijn te beseffen dat anderen een harde strijd moeten voeren om die reis af te leggen, op zoek naar een beter leven. Dat is ook een ongemakkelijke waarheid.